«برنامه ریزی» عبارت است از: «سیستمی هماهنگ از مجموعه تصمیمات که مراحل معین و بهم پیوسته ای دارد و برای تولید یک خروجی مشخص و منسجم به کار می رود»؛ یعنی مجموعه ای از اهداف، سیاست ها و روش های مناسب دینی و علمی جهت اجرای عملی معلوم.
برنامه ریزی در سازمان، شامل تعریف اهداف سازمانی، تدوین و تنظیم یک استراتژی کلی برای دستیابی به مقاصد، تغییر و توسعه ی سلسله مراتب و طرحی جامع از برنامه ها برای ایجاد انسجام و هماهنگی بین فعالیت ها به منظور تحقق آرمان ها است(1) بر این اساس برنامه ریزی درست در اقتصادِ زندگی از کمالات انسانی شمرده شده(2) زیرا برنامه ها چگونگی رسیدن به هدف هایِ عالی را نشان می دهند.
به بیان ساده تر می توان گفت: «برنامه ریزی سازمانی عبارت است از تعیین اهداف و مقصدهای تشکیلات، تهیه دستور و نقشه کار».
در مباحث برنامه ریزی لازم است که پس از بیان اهمیت، به مراحل چهارگانه اشاره شده و سپس انواع آن بر حسب بعد زمانی، سطوح سازمانی، قلمرو و استمرار بیان گردد.
یک مدیر باید در برنامه ریزی های خود انعطاف پذیری برنامه ها و همچنین ملزومات برنامه ریزی همچون علم و آگاهی، هوشیاری، بصیرت، مشاوره پذیری و آزاداندیشی کارکنان را مدنظر قرار دهد و در تمام دستورکارها با توکل به خداوند نقشه ای جامع طراحی و اجرا نماید.
1) مدیریت منابع انسانی: ص 23.
2) امام باقر علیه السلام: «الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَةِ وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَة» (الکافی: ج1، ص 32) «همه ی کمال انسان در دین شناسی، شکیبایی در ناراحتی ها و برنامه ریزی نیکو در اقتصاد زندگی است».
