پس از آن که منابع مالی، بیت المال و درآمدها به طور صحیح شناخته شدند، نوبت به اختصاص دادنِ بودجه و مصرف به جا و درست اموال می رسد؛ تخصیص منابع مالی و برداشت وجوه از بیت المال باید با اولویت هایی که از قبل تعیین شده اند و یا هدف هایی که مورد تصویب قرار گرفته اند، سازگار باشد؛ در این مرحله است که رعایت انضباط اقتصادی در صرف هزینه ها اهمیت بسیاری می یابد.
انضباط اقتصادی و مالی عبارت است از رعایت قوانین و مقررات وضع شده در مصرف اموال.
مسائل اقتصادی همان گونه که بخش مهمی از احکام و قوانین جامعه را تشکیل می دهد و هر شهروندی موظف است که آن ها را اجرا کند، در سازمان ها نیز لازم الاجرا هستند.
یک انسان مسلمان در میدان رقابت های مالی، با بایدها و نبایدهای بی شماری روبرو می شود که پاسخ دادن به هر یک از این موارد در نظم اقتصادی اثر دارد؛ نظمی که رعایت آن ضروری و اجتناب ناپذیر است.
تعهد، دانش اقتصادی، عدم استفاده ی شخصی از امکانات سازمان و بیت المال، رعایت قوانین سازمانی و پرهیز از اسراف از جمله مواردی هستند که اعضای تشکیلات باید از آن ها بهره مند شوند یا نسبت به آن پایبند باشند.
امام علی علیه السلام در یکی از شب های آغازین خلافت، چراغی را در اتاقی که بیت المال در آن نگهداری می شد روشن کرده و مشغول محاسبات اموال مسلمین بودند؛ طلحه و زبیر وارد شده سلام داده و گفتند: با شما عرضی داریم؛ حضرت فرمودند: آیا مربوط به حکومت و امور مسلمین می باشد یا در رابطه به مسائل شخصی شماست؟ جواب دادند: موضوعِ خصوصی خودمان است؛ امام علی علیه السلام چراغ را خاموش و شمع دیگری را روشن نمود؛ آنان با کمال تعجب پرسیدند: چرا چنین کردید؟ امیرالمؤمنین پاسخ داد: روغن این چراغ از بیت المال می بود و کار شما شخصی؛ روا نبود که از اموال بیت المال در مصارف خصوصی استفاده شود؛ این شمع مال من است؛ حال هر قدر که می خواهید از مسائل خودتان بگویید؛ آن ها به یکدیگر نگاهی کردند و گفتند: برخیزیم و برویم، این مرد به راه دین می رود و با ما معامله ای نخواهد کرد. (1)
لازم است از اموال عمومی در راستای منافع شخصی استفاده نشود، امام علی علیه السلام برای بیان زشتی بهره برداری غاصبانه از دارایی های مسلمانان، آن را با شدیدترین شکنجه های جسمی مقایسه می کنند و در نهایت این رنج کشنده را بر آن معصیت فریبنده دل آرام تر می دانند و می فرمایند: «به خدا قسم اگر شب را به بیداری بر روی خار سَعدان به روز آورم و با قرار داشتن غُلها و بندها به بدنم سطح زمین کشیده شوم، پیش من محبوب تر می باشد از این که خداوند و رسولش را در قیامت ملاقات کنم در حالی که به بعضی از مردم ستم نموده و چیزی از مال بی ارزش دنیا غصب کرده باشم!» (2)
1) ر.ک: «مناقب آل ابی طالب: ج 2، ص 110».
2) «وَ اللَّهِ لَأَنْ أَبِیتَ عَلَی حَسَکِ السَّعْدَانِ مُسَهَّداً أَوْ أُجَرَّ فِی الْأَغْلَالِ مُصَفَّداً أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَلْقَی اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ظَالِماً لِبَعْضِ الْعِبَادِ وَ غَاصِباً لِشَیْءٍ مِنَ الْحُطَامِ» (نهج البلاغه، خطبه 224).
