همان گونه که در مقدمه بیان گردید در این نوشتار به معرفی مدیر ایرانی می پردازیم، این تعریف شامل شرحِ وظایفی است که یک مسئول در حکمرانی بر نیروها و کارکنانِ مراکز عمومی و فرهنگی ایران باید رعایت کرده و یا بیان خصوصیاتی است که آن مدیر در تمام شئونات زندگی بایستی دارا بوده و مُتّصف به آن ویژگی ها باشد.
مدیر ایرانی را «مسئول» می نامند زیرا علاوه بر آن که در دنیا بایستی مورد پرسش مردم و دستگاه های نظارتی قرار گیرد در آخرت نیز از «عهد الهی مورد سؤال قرار خواهد گرفت»(1) و در برابر سمتی که قبول نموده پاسخگو است.
حیطه ی این مسئولیت فقط کارکنان را در بر نمی گیرد بلکه بنابر آموزه های دینی شامل همه وسایل و امکانات پیرامون و حتی چهار پایانی که از آنان برای کار استفاده کرده نیز می شود، بر این اساس حضرت علی علیه السلام به فرمانداران خویش تذکر می هد که «از خدا نسبت به بندگان و شهرهایش بترسید، زیرا شما حتى نسبت به زمین ها و حیوانات داراى مسئولیت هستید»،(2) لذا هر مسئول باید حیطه ی مدیریتی خود را بشناسد و با وظایف خود آشنا باشد تا بتواند بخوبی در مسئولیت خود ایفای نقش نماید؛ ولی سرآغاز وارد شدن به شرح وظایف، آشنایی با مفاهیم مربوط به مسئولیت و شناختِ کاملِ واژگان حوزه ی ریاست است که در بخش پیش روی نیز، ابتدا مفاهیم مدیریت مورد واکاوی قرار گرفته و سپس اصول کلی مدیریت بیان شده؛ پس از آن انواع مدیریت در جوامع مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته و دیدگاه اسلام نسبت به نوعی از مدیریت با تکیه بر آیات و روایات بیان گردیده است.
در ادامه، به مباحث مربوط به مفاهیمِ فرهنگ سازمانی پرداخته شده و فرهنگ دین داری و کرامت انسانی در سازمان مورد بررسی قرار گرفته و روش های حفظ فرهنگ بیان شده است.
در بحث سوم مطالب مربوط به رفتار سازمانی مورد بررسی قرار گرفته و پس از مدل ها و اصول رفتار سازمانی در اسلام توضیح داده شده است.
در این بخش همچنین سعی شده، مطالب مدیریت تبیین و مفاهیم آن روشن گردد تا بتوان در بخش دوم به شرح وظایف مدیران و بیان مهارت های آنان پرداخته شود؛ بنابراین در این قسمت هیچ بحثی درباره ی مهارت ها و وظایف مدیران به میان نیامده و چنانچه سخنی از وظایفِ آن ها نگاشته شده، به خاطر تبیین موضوع و روشن شدن حیطه ی اختیارات آنان بوده است.
1) سوره احزاب، آیه 15.
2) «اِتَّقُوا اللّهَ فى عِبادِهِ وَ بِلادِهِ، فَاِنَّکمْ مَسْئُولُونَ حَتّى عَنِ الْبِقاعِّ وَالْبَهائِمِ» (نهج البلاغه: خطبه 166).
